catorce

Del latín QUATTUORDECIM, compuesto de QUATTUOR, 'cuatro', y DECEM, 'diez'.
Nebrija (Lex1, 1492): Quattuordecim. por catorze.
Nebrija (Voc1, ca. 1495 y Voc2, 1513): Catorze numero. numerus quattuordenarius. Catorze en numero. quattuordecim. Catorze mil en numero. quattuordecim mille. Catorze millares. quattuordecim milia. Catorze cuentos. centies quadragies. centum mille. Catorze mil cuentos. centum quadragies. centum mille. Catorze mil en orden. quater decies millesimus. Catorze cada uno. quattordeni .ae .a. Catorze mil cada uno. quattuordeni milleni. Catorze mil cuentos cada uno. centies quadragiesmillies centeni milleni. Catorze vezes adverbio. quaterdecies. Catorze mil vezes. quaterdecies milies. Catorze tanto. quattuordecuplus .a .um.
  • 1
    num.
    Diez más cuatro.
    Exemples
    • «aquellyas de trehudo perpetuo en cada·un anyo por el mes de janero | quatorze | sueldos jaqueses. Arnaldus del Calbo notarius. § .xiiij. sueldos jaqueses. § Item fazia Domingo de Latre» [A-Rentas2-111r (1417)];
      Ampliar
    • «las dolencias del coraçon y del estomago son muy peligrosas.§ El dia tiene | catorze | horas. La noche tiene diez horas.§ Agosto ha .xxxi. dia y la luna» [B-RepTiempos-034r (1495)];
      Ampliar
    • «qual los altos secretos que vio, quando fue rebatado en·el cielo: callo | quatorze | años.§ Capitulo .ix. de·la resurreccion de Lazaro.§ Oracion.§ Jhesu nazareno fijo de·» [C-TesoroPasión-017r (1494)];
      Ampliar
    • «dieron luego a fuyr. fue la victoria tan desygual y estremada que | quatorze | galeas vencieron a quarenta y ocho. que fueron mas de tres tantas» [D-CronAragón-098v (1499)];
      Ampliar
    • «no ha complimiento de fabla. La otra es puericia: que dura fasta los | quatorze | años: esta se llama puericia por que es o deue ser pura e» [E-Satyra-b006v (1468)];
      Ampliar
    Distribució  A: 21; B: 12; C: 1; D: 9; E: 2;
  • 2
    num.
    Que en una serie le preceden otros trece.
    Variants lèxiques
    catorceno -a;
    Exemples
    • «priessa en Cerdeña. y tomo tierra al cabo de Sant Marco. a | quatorze | de junio çerco a villa de Yglesias. y con farto peligro y» [D-CronAragón-133r (1499)];
      Ampliar
    Distribució  D: 1;
Formes
catorze (9), catroze (1), quatorze (35), quatorze· (1);
Variants formals
catorze (9), catroze (1), quatorze (36);
1a. doc. DCECH: 1187 (CORDE: 1240-50)
1a. doc. DICCA-XV 1400
Freq. abs. 46
Freq. rel. 0,206/10.000
Família etimològica
QUATTUOR: cadirón, caire, catorce, catorceno -a, cuaderno, cuadra, cuadrado -a, cuadrangular, cuadrante, cuadrar, cuadrilla, cuadrillo, cuadro, cuadrúpeda, cuarenta, cuarentena, cuaresma, cuarta, cuartal, cuartamente, cuartana, cuartanario -a, cuartel, cuartera, cuartero, cuarterón, cuartilla, cuartillo, cuartizar, cuarto -a, cuartodécimo -a, cuatriduano -a, cuatro, cuatrocientos -as, cuatropiés, descuartizar, escuadra, escuartiguar, escuartizar, quadragesimus -a -um, quadringentesimus -a -um, quartus -a -um, quattuordecimus -a -um, veinticuatro;
DECEM: catorce, catorceno -a, cuartodécimo -a, deán, deanazgo, deca, década, decania, decapoleo -a, deceno -a, décima, décimo -a, decimus -a -um, decurión, dezigüeito, dezigüiteno -a, dezinueu, diciembre, diecinoveno -a, diecinueve, dieciocheno -a, dieciocho, dieciséis, dieciseiseno -a, dieciseteno -a, diecisiete, diez, diezma, diezmero -a, diezmo, dinerada, dineral, dinero, doce, docena, doceno -a, once, oncenera, onceno -a, quattuordecimus -a -um, quince, quinceno -a, quindecimus -a -um, quintodécimo -a, quintusdecimus -a -um, rediezmo, setze, setzeno -a, sextusdecimus -a -um, terdecimus -a -um, trece, treceno -a, undécimo -a, undecimus -a -um;